Praktijk-historische herinneringen van huisarts J.C. Houtman (huisarts in Huisartsenpraktijk Het Loo van 1962 tot 1998)

De praktijk is begonnen als vrije vestiging door C.W. Veen in 1939 of begin 1940. Tevoren was er eenmaal eerder op het Loo een poging gedaan een huisartsenpraktijk op te richten (naar ik meen op de hoek van de Koningstraat en de Tweede Koningdwarsstraat (de huidige Weimarstraat) maar die poging werd al snel een mislukking. 1939 was de tijd van de mobilisatie vlak voor de tweede wereldoorlog. Iedere arts die afstudeerde en niet direct een praktijk had, moest in militaire dienst. Vele afgestudeerde medici vestigden zich dan maar meteen de volgende dag ergens als huisarts, om aan die dienstplicht te ontkomen. Zo ook dokter Veen. Tegelijk met hem waren er nog twee artsen die hetzelfde deden. Zo waren er in enkele dagen tijds ineens drie artsenpraktijken bij in Apeldoorn. (De andere twee zagen tot hun verrassing dat ze op dezelfde dag aan hetzelfde pleintje tegenover elkaar een praktijk geopend hadden! Ene dokter Slechte en ene dokter Piekema zagen elkaar tegenover elkaar gevestigd aan het Emmaplein. Slechte is daar altijd blijven zitten, Piekema is al gauw verhuisd naar Ugchelen).

Dokter Veen vestigde zich in het historische pand, Loseweg 166, dat vele jaren tevoren gebouwd was als logeeradres van het lagere personeel (koetsiers e.d.) , wanneer vorstelijke visite of andere hoge visite bij het koningshuis op paleis het Loo verbleef. Tot een aantal jaren in de twintigste eeuw kwam zulke visite bijv. per trein aan, en kwam in elk geval met veel bagage, paarden en rijtuigen naar het Loo.

Voordat dokter Veen zich daar vestigde had in zijn jeugd o.a. ene Cees Schilperoort in dat pand gewoond. Schilperoort was in de jaren zestig van de vorige eeuw bekend als radioreporter.

Een aantal jaren na de tweede wereldoorlog raakte dokter Veen geboeid door de homeopathie. Hij maakte studie daarvan en bekwaamde zich daarin. Om de verhoudingen met zijn Apeldoornse collega’s (met wie hij deelnam in allerlei waarneemregelingen) niet te verstoren, bleef hij in zijn huisartsenpraktijk de reguliere geneeskunde beoefenen. Maar daarnaast begon hij een homeopathische praktijk, louter consultatief, d.w.z. hij was niet bereid in zijn hoedanigheid van homeopathisch arts mensen aan huis te bezoeken. Op een gegeven moment nam hij voor zijn “gewone” huisartsenpraktijk een assistent-arts in dienst. Dat zal ongeveer in 1955 geweest zijn. De naam van deze dame weet ik niet meer. Eind 1960 kwam aan dit dienstverband een einde. Er kwam een volgende arts, die na een jaar assisteren het ziekenfondsdeel van de praktijk zou overnemen. Deze assistent, dhr. Houwer, had echter na enkele maanden al door, dat hij en zijn vrouw nooit in Apeldoorn zouden aarden en zegde het contract op. Vanaf 1 juni 1961 kwam toen ondergetekende als assistent in dienst, eveneens met de afspraak dat hij de ziekenfondspraktijk na een jaar op een eigen praktijkadres zou overnemen.

Zodoende is de huisartsenpraktijk-op-het-Loo vanaf 1 juli 1962 gevestigd op het adres Koningstraat 75. Het pand Koningstraat 75 was gebouwd in 1903-1904 door aannemer Tiemessen van het Loo. Het was een typische Apeldoornse villa, witgepleisterd en het droeg de naam SOPHIA CATHARINA. Aan de westgevel was een serre gebouwd. Bij het pand behoorde een 2/3 hectare grote tuin met groente- fruit- en bloementeelt. De tuin reikte tot aan de “koninklijke boomgaarden”. Achter het huis waren voorzieningen voor het stallen van een paard en een rijtuig. Namen van vroegere bewoners zijn, voor zover mij bekend Husken en Brenninkmeyer. Tijdens W.O. II was het huis bewoond door ene familie Gruesken. De familie geraakte wat aan lager wal; de ouders overleden, een dochter kwam om in Berlijn. Ze werkte in de oorlog bij Radio Berlijn. De overgebleven dochter verhuisde en verhuurde het huis in gedeelten. Het pand raakte geheel verwaarloosd. Toen ondergetekende het eind 1961 kocht was het huis door twee gezinnen bewoond en de tuin was een grote wildernis. In de tuin stond een oud “T.B.C.-huisje”, dat niet meer te restaureren was. Het grootste gedeelte van de tuin was als verwaarloosde boomgaard/weiland verpacht aan de naast wonende boer en diende als kalverwei. Dit gedeelte van de tuin is door ondergetekende in 1961 in dezelfde koopactie meteen doorverkocht aan de gemeente. In 1973 werd daar gestart met woningbouw.

De praktijk startte in 1962 met ongeveer 1800 zielen (allen ziekenfondsverzekerden). Van meet af aan was er enige groei, die in een sneller tempo begon door te gaan, toen er vanaf midden jaren ’60 eerst tussen Anklaarseweg en Kerschoten en later ook in Zevenhuizen begon gebouwd te worden.

Eind 1969 werd het besluit genomen om een aan moderne eisen voldoende en goed geoutilleerde praktijkruimte te bouwen. De serre van het huis moest hiervoor afgebroken worden; ook een prachtige rode beuk van 70 jaar oud moest gerooid worden. De bouw van het praktijkgedeelte startte in de laatste week van november 1969. Het nieuwe praktijkgedeelte kon in april 1970 in gebruik genomen worden. De complete verbouwing van het pand, waarbij ook het woongedeelte – de oorspronkelijke oude villa – ingrijpend onder handen genomen was, werd voltooid in oktober 1970.

Begin 1971 deed de eerste doktersassistente haar entree in de praktijk: Assie Schouwstra (vóór de verbouwing was er voor een doktersassistente geen enkele werkruimte beschikbaar). Zij viel in 1977 uit door een chronische ziekte. Cissie Floor wilde tijdelijk voor haar invallen; de invalperiode zou ongeveer een jaar duren. Zij werd opgevolgd door Yvonne Hofstede, die bleef tot juli 1981. Haar opvolgster was Annemieke Rubingh-de Graaf. Henny Braakman trad in haar plaats; zij bleef tot na de geboorte van haar kinderen in 1999. Intussen was in ongeveer 1989 een tweede doktersassistente in dienst gekomen, voorlopig in parttimebetrekking, namelijk Marion Meyerink. Zij bleef tot 2000.

Rond het jaar 1970 begonnen plannen vaste vorm te krijgen om van artsen die zich als huisarts zouden willen vestigen te eisen, dat ze eerst een bepaalde vooropleiding zouden volgen. De medische faculteiten van de Nederlandse universiteiten hielden deze opleidingen aan zich. In de regio waar Apeldoorn onder viel ging de Medische Faculteit “Utrecht” op zoek naar huisartsen, die bereid waren een huisarts-in-opleiding in hun praktijk toe te laten. (Dat kwam niet in het minst ook, doordat in Utrecht een oud-huisarts uit Apeldoorn, dr.Jan C. van Es hoogleraar huisartsengeneeskunde was geworden)

Zodra de praktijkorganisatie en outillage het toeliet, gaf ook ondergetekende zich op als huisarts-opleider. De eerste huisarts-in-opleiding verscheen in de praktijk in juli 1972: dat was W(im) H Bouma. Hij bleef zijn hele opleidingstijd, namelijk een jaar in de praktijk. Meteen aansluitend na hem kwam P(aul) Vaneker. Ook hij bleef het volle jaar. Van begin 1975 tot begin 1976 liet H(enk) Jochems zich de kneepjes van het huisarts-zijn bijbrengen. De eerstgenoemde Wim Bouma heeft zich later tot chirurg gespecialiseerd en is tot op heden werkzaam in Gelre ziekenhuizen.

De praktijk was intussen in zielenaantal behoorlijk toegenomen. Vanaf medio 1972 was de praktijk gesloten voor nieuwe inschrijvingen van ziekenfondsverzekerden. Desondanks bleef de grootte constant op ongeveer 2800 ziekfondsverzekerden en naar schatting 1000 particulieren. Bovendien was er sinds ongeveer 1975 een dienstverband met het blindenrevalidatiecentrum het Loo-erf voor een aantal uren per week. Ondergetekende besloot om de huisartsenopleiding te stoppen en over te gaan tot associatie met een tweede vaste huisarts in de praktijk. Op de advertentie met de vraag of er een “protestante collega” was die geïnteresseerd zou zijn in associatie, reflecteerden vier personen. De keus viel op dhr. R. (Rob) Verdonk, die echter nog de helft van zijn stagejaar moest volgen. Door het opleidingsinstituut te Utrecht werd goedgevonden dat dat half jaar in Apeldoorn volgemaakt zou worden. Van april tot oktober 1977 was R. Verdonk in de praktijk van J.C. Houtman in opleiding tot huisarts, van oktober tot en met december was hij vervolgens als arts in dienst van de praktijk, vanaf 1 januari 1978 kreeg de associatie Houtman-Verdonk gestalte.

In verband met deze wijziging werd de praktijk verbouwd, zodat er twee aparte werkruimten voor artsen werden gecreëerd. Deze werkvorm is gecontinueerd totdat ondergetekende op 1 april 1998 wegens het bereiken van de 65-jarige leeftijd afscheid nam. Dokter R. Verdonk associeerde zich vanaf dat moment met dhr. E. J. (Eric) Ebbers (schoonzoon van ondergetekende).

1 augustus 2010
J.C. Houtman